XXXI Xornadas da Gaita "Antón Varela Tonecho"

O venres 19 de decembro as 19h, Ateneo Ferrolán acolle unha nova edición das Xornadas da Gaita Antón Varela “Tonecho”, unha cita xa clásica dedicada á posta en valor da música tradicional galega, da súa artesanía e das novas creacións.

Abrirá a xornada Xoán Manuel Tubío Fernández (Xaneco), luthier e artesán de referencia no panorama galego. Vinculado á música tradicional dende os anos oitenta, formou parte de numerosos grupos e colectivos e leva máis de tres décadas dedicado á construción de instrumentos, especialmente de percusión e zanfonas, empregando madeiras autóctonas e criterios de investigación histórica.

Foi impulsor da primeira Mostra de Artesáns de Instrumentos da Música Tradicional en Galiza, socio fundador da asociación de Obradoiros Artesáns da Terra Chá e Premio Antón Fraguas de Artesanía de Galicia no ano 2014. O seu traballo combina tradición, innovación e un profundo compromiso coa cultura galega.

Xaneco (Luthier)

A continuación, María López presentará o seu disco “Daydreaming”, un proxecto persoal no que expresa emocións e sentimentos a través dunha colección de pezas sen etiquetas nin límites estilísticos. O álbum, composto e interpretado integramente por ela, busca tamén dar visibilidade a instrumentos habitualmente ligados a xéneros concretos, demostrando a súa versatilidade noutros repertorios.
Nacida en Narón no ano 2004, María López é multiinstrumentista, titulada en Gaita e Piano, e formouse tamén en zanfona con algúns dos principais referentes internacionais. Con só 14 anos converteuse na gañadora máis nova e na primeira muller galega en obter o Trofeo MacCrimmon no Festival Intercéltico de Lorient. Ao longo da súa traxectoria colaborou con artistas como BellónMaceiras, Susana Seivane ou Carlos Núñez, consolidándose como unha das figuras máis prometedoras da música galega actual.

Maria López

 Un encontro entre memoria, artesanía e futuro, no espírito das Xornadas da Gaita “Tonecho”.

Entrada libre ata completar capacidade

Presentación libro de Julio Torrado " Tiro libre". Historias de deporte para falar de política.

Presentación do novo ensaio “Tiro Libre”, de Julio Torrado, que terá lugar o vindeiro  xoves 11 de decembro ás 19:30 no Ateneo Ferrolán. A obra acaba de ser editada pola Editorial Galaxia (2025), e en tan só unhas semanas xerou un notable interese na prensa e entre as persoas interesadas na política e a sociedade galega. 

Que é “Tiro Libre

En “Tiro Libre. Historias de deporte para falar de política” —con 186 páxinas e publicada recentemente— Julio Torrado recorre a historias do deporte —figuras como o mestre de xadrez Bobby Fischer ou o futbolista Martín Palermo— para ofrecer unha reflexión provocadora sobre o sistema político galego. A metáfora é clara: se o deporte pon a proba a disciplina, o esforzo, os acertos e os fracasos, a política debería facelo tamén. 

Torrado comparte no libro vivencias e anécdotas recollidas entre 2016 e 2024 durante o seu tempo como deputado no Parlamento de Galicia polo PSdeG. Mais tamén emprega o deporte como clave para debatir as contradiccións dos partidos, as impurezas das decisións e as frustracións electorais — sen obviar as esperanza que, segundo el, aínda perduran. 

Denuncia un sistema que considera “viciado”, onde a política galega carece de aire, transparencia e renovación — e reivindica unha esquerda valente, disposta a “mover os marcos” e asumir riscos. 

Por que esta presentación merece atención:

* Porque “Tiro Libre” é unha proposta innovadora: combina deporte e política para ofrecer unha lectura crítica, diferente á convencional.

* Porque Julio Torrado non fala desde as táboas da academia senón "desde dentro": con experiencia real no Parlamento, viviu os debuxos da política institucional galega.

* Porque a presentación no Ateneo Ferrolán ofrece a oportunidade de coñecer de primeira man as ideas do autor, participando no acto, conversando, debatendo, preguntando.

* Porque é un momento para reflexionar sobre o futuro da política en Galicia: como superar un sistema que moitos describen como pechado, e apostar por unha participación máis transparente e honesta.

Acabamos de subir ao noso espazo en Internet Archive unha colección de 259 fotos antigas de Ferrol e comarca,

 Na Biblioteca " Anxeles Alvariño"do Ateneo Ferrolán seguimos a darlle vida á memoria da nosa cidade!

Acabamos de subir ao noso espazo en Internet Archive unha colección de 259 fotos antigas de Ferrol e comarca, cedidas por Rodrigo Ramos Ardá e Jaime López. Un auténtico tesouro!

As imaxes móstrannos como era a vida por aquí a finais do XIX e comezos do XX, e incluso moitas veñen con descricións feitas coa axuda do historiador naval Alejandro Anca Alamillo, para entendelas aínda mellor.

No Ateneo Ferrolán seguimos traballando para recuperar e compartir a nosa memoria colectiva, recollendo materiais que nos axuden a coñecer mellor quen fomos… e quen somos!

 Podes ver toda a colección aquí:

https://archive.org/details/arquivo-fotografico-ferrol

Proxección+coloquio "Adeus Berta"

Gústache o cinema galego? Pois temos novidade! 

O venres 5 de decembro proxección + coloquio da curtametraxe “Adeus, Berta”, dirixida polo veciño de Narón Fernando Tato — que parte da súa vida a pasou en Ferrol — e apoiada pola Xunta de Galicia, o ICAA e pola Deputación da Coruña. 

Que conta “Adeus, Berta”?

"Adeus, Berta” conta a historia de Alicia, unha moza que regresa á casa familiar na Pobra do Caramiñal para escoller a roupa que a súa nai levará ao velorio. Alí reencóntrase coa súa irmá Berta, que vén de saír dun centro de rehabilitación: un reencontro cheo de emocións, dor e posibilidade de reparación. 

Xa rodada nalgúns festivais nacionais, incluíndo o Festival de Cans. 

E moi pronto proyectarase no Festival Cine Madrid PNR. 

Por que participar nesta proxección + coloquio?

Porque é unha oportunidade de ver unha curtametraxe galega con vocación — e de vos achegar a historias que nos tocan de cerca.

Porque despois da proxección teremos un coloquio: ideal para reflexionar, compartir ideas e coñecer os que fixeron o filme (director, equipo, etc.).

Porque celebrar e apoiar o cinema de aquí axuda a darlle visibilidade a proxectos locais, á nosa cultura e á nosa lingua.

Exposición sobre Pablo Iglesias: lembrando o fundador do PSOE no centenario do seu pasament

Do 12 de novembro ao 12 de decembro, o Ateneo Ferrolán acollerá a exposición "Pablo Iglesias 100 anos do seu pasamento" unha mostra dedicada á figura de Pablo Iglesias Posse, fundador do PSOE e da UGT, coincidindo co centenario do seu pasamento.

A exposición quere render homenaxe a quen foi un dos grandes referentes do movemento obreiro e do pensamento socialista en España, e recuperar a súa dimensión humana, intelectual e política. A través de paneis, documentos históricos, fotografías e testemuños, o percorrido convida a redescubrir a traxectoria dun home comprometido coa xustiza social, coa educación e coa dignidade do traballo.

Inauguración: martes 12 de novembro ás 19:30 h

O acto inaugural celebrarase o martes 12 de novembro ás 19:30 horas no Ateneo Ferrolán, e contará coa participación de:

• Ángel Mato, secretario do PSdeG-PSOE de Ferrol,

• Julio Torrado, secretario xeral do PSdeG-PSOE de Vilagarcía,

• Carmen Fernández Casanova e Esperanza Piñeiro de San Miguel, quen achegarán a súa visión sobre o legado histórico e humano de Pablo Iglesias.

A inauguración será tamén un espazo para reflexionar sobre a vixencia dos valores que inspiraron a Pablo Iglesias —a igualdade, a solidariedade, a defensa dos dereitos laborais e da democracia— e sobre como seguen a ser referentes para as xeracións actuais.

Unha lembranza necesaria

Cen anos despois do seu falecemento, Pablo Iglesias Posse continúa a ser unha figura esencial na historia social e política de España. A exposición que agora se presenta en Ferrol busca poñer en valor a súa coherencia vital e o seu compromiso co progreso colectivo, así como o papel que xogou na construción dun proxecto político baseado na dignidade das persoas traballadoras.

Visita aberta ao público

A mostra permanecerá aberta ata o 12 de decembro, e poderá visitarse no horario habitual do Ateneo Ferrolán. Unha oportunidade para achegarse á historia do socialismo español desde a cidade de Ferrol, berce de tantas loitas sociais e exemplo de compromiso cívico.

Presentación do libro «La mujer trabajadora en la empresa – salud mental», da autora Jule de Paz.

O martes 11 de novembro ás 19:00 h, celebrarase a presentación do libro «La mujer trabajadora en la empresa – salud mental», da autora Jule de Paz. O acto contará coa participación de Luis Ramos, presidente de CELEUMA, quen acompañará á autora nesta conversa sobre mulleres, traballo e benestar emocional.

Jule de Paz achega neste libro unha mirada fondamente persoal e lúcida, froito de 45 anos de vida laboral nos estaleiros de Ferrolterra, un ámbito tradicionalmente masculino.

 Esta traxectoria vital dá á obra un carácter autobiográfico e testemuñal, no que a autora comparte vivencias, reflexións e aprendizaxes sobre o papel da muller no mundo do traballo e o impacto que as dinámicas laborais teñen na súa saúde mental.

La mujer trabajadora en la empresa – salud mental propón unha reflexión valente e necesaria sobre como as condicións laborais, as estruturas empresariais e os estereotipos de xénero inflúen na saúde emocional das mulleres. A autora pon o foco na importancia de crear contornas de traballo máis xustos, humanos e conscientes, onde o coidado mental e o recoñecemento persoal sexan parte da cultura empresarial.

Na presentación, Luis Ramos, presidente de CELEUMA, ofrecerá unha visión complementaria desde o ámbito  asociativo.

Unha oportunidade para coñecer unha voz con experiencia, sensibilidade e compromiso, que nos lembra que falar de traballo tamén é falar de persoas.

Unha voz con 45 anos de experiencia laboral.Un tema de plena actualidade

Na presentación, Luis Ramos, presidente de CELEUMA, ofrecerá unha visión complementaria desde o ámbito  asociativo.

Escultura en madeira e ferro Xosé DC .

 De novembro a decembro contamos coa exposición do artista galego, escultor e fotográfo ,Xosé Debasa, que reúne a súa obra como escultor en madeira e ferro. Esta mostra ten lugar na Sala Dúas de Exposicións – andar 3.

---

Sobre o artista

Xosé Debasa é un creador multifacético que combina a escultura en materiais tan contundentes como a madeira e o ferro cunha mirada fotográfica perspicaz. Segundo un recente artigo:

“Unha única sinatura para a arte en madeira e ferro en Ferrol e a fotografía en San Sadurniño.” diariodeferrol.elidealgallego.com

Ao longo da súa traxectoria, Debasa achéganos pezas que dialogan co material —o peso e a textura do ferro, a calidez e a espontaneidade da madeira— e, paralelamente, imágenes que capturan momentos, atmósferas ou paisaxes coa visión dun fotógrafo. Esta combinación de dúas facetas artísticas fai que a súa obra teña un carácter híbrido e enriquecedor.

A temática da súa obra é tan variada como cotiá, dende un canto a maternidade alada a un cinematográfico Alien case a tamaña natural pasando polas ferrolanas meninas ou a forza dunha aguia a piques de voar.

Segundo a información de prensa, este é “un momento idóneo para achegarse á obra de Xosé Debasa”. diariodeferrol.elidealgallego.com

---

Por que non deberías perdela

Porque é a oportunidade de ver en persoa obras físicas (esculturas) dun creador local que está a combinar disciplinas e ofrecer unha expresión artística integradora

• 
  

Xornada polo ano de Castelao. Ponencia " Dous irmáns: Otero Pedrayo e Castelao" de Patria Arias Chachero

 Na vindeira cita do Ateneo Ferrolán, que se celebrará o 7 de novembro ás 19 h, contaremos cunha mesa de excepción con tres voces comprometidas coa cultura e a literatura galegas: a relatora da ponencia, Patricia Arias Chachero; a profesora ferrolá de literatura, directiva do Ateneo e coordinadora do Clube de Lectura da entidade, Ánxeles Seoane; e a tamén ferrolá e activa colaboradora cultural e feminista, Sonia Mauriz Pereira.

Patricia Arias Chachero é a persoa que conducirá a ponencia titulada “Dous irmáns: Ramón Otero Pedrayo e Alfonso Daniel Rodríguez Castelao”.
Ánxeles Seoane é profesora de literatura na cidade de Ferrol, con longa traxectoria no ensino e no eido cultural. Unha alumna refírela como “referente para min á hora de transmitir cultura viva”. 
Sonia Mauriz Pereira, tamén vencellada ao Ateneo, e á vida cultural ferrolá, forma parte da institución como directiva e traballadora  e participa  nas dinámicas culturais da cidade, tamén colabora como columnista en El Común , diario dixital comunista na sección de feminismo.

Ofrecerase un achegamento de fondo ao tema da relación entre Otero Pedrayo e Castelao, e ao contexto cultural galego ao redor deles, no marco do Ano Castelao. Será unha oportunidade enriquecedora de diálogo cunha experta en dúas figuras senlleiras da cultura galega.

Sobre a relatora

Patricia Arias Chachero é profesora e filóloga galega, especialista no traballo de Otero Pedrayo. Estudou Filoloxía Galega na Universidade de Santiago de Compostela, entre 1990 e 1995. 
Foi bolseira da Fundación Otero Pedrayo entre 1995 e 1998, e exerceu como secretaria da mesma entre 2015 e maio de 2017.
Na súa produción bibliográfica e de artigos aparecen varios traballos centrados na obra e correspondencia de Otero Pedrayo. 
Ademais, en redes sociais e plataformas de recensións aparece como autora colaboradora e analista en cultura galega. Por exemplo, en Muck Rack aparece listada como “Verificado – Nós Diario” coa autoría de artigos recentes. 

Neste sentido, a elección da relatora resulta perfectamente axustada para abordar a temática da ponencia: o vínculo entre dúas figuras centrais da cultura galega.

---

O tema da ponencia: “Dous irmáns: Otero Pedrayo e Castelao”

O título suxire unha lectura na que Otero Pedrayo e Castelao non aparecen só como dous autores ou intelectuais, senón como dúas voces que dialogaron, intersectaron e mesmo se viron mutuamente como “irmáns” — no sentido cultural, literario e nacional.

 Otero Pedrayo

Ramón Otero Pedrayo (Ourense 1888-1976) foi xeógrafo, historiador, escritor en galego, figura clave do galeguismo, membro da  Xeración Nós. 
Na súa traxectoria combinou a actividade literaria (novela, ensaio), a pedagóxica e a política: foi deputado e participou no movemento galeguista.

Castelao

Alfonso Daniel Rodríguez Castelao (Rianxo 1886-1950) é unha das grandes voces da cultura e da política galega: escritor, dibuxante, caricaturista, político galeguista. A súa obra literaria e gráfica deixaron un profundo legado no nacionaismo galego.

2.3. A relación entre ambos

• Ambos formaron parte da xeración Nós,  colectivo que renovou a cultura galega nas primeiras décadas do século XX. 

• Existe correspondencia documentada de Castelao dirixida a Otero Pedrayo: sete cartas de 1930, 1934 e 1935.

• Unha carta de xaneiro de 1935 enviou Castelao a Otero no exilio en Badaxoz: “Meu querido irmán: … Que a túa felicidade non teña remate…” 

• Os actos de colaboración ou de simultaneidade de traxectorias destacan. Por exemplo, no artigo “75 anos dun reencontro, Castelao e Otero” interprétase o seu encontro en Bos Aires en 1947 como símbolo dun afecto e dunha continuidade da cultura galega na diáspora. 

• A súa relación non foi só institucional ou formal, senón que se expresa en afecto, en memoria común, en preocupación polo galeguismo, en correspondencia intelixente e emotiva.

Por iso o título “Dous irmáns” é totalmente acaido, non son literalmente irmáns de sangue, pero si “irmáns” de pátria, de lingua, de compromiso cultural e , d efeito asi  se chamaban os compoñentes das Irmandades da Fala entre si..."Irmáns"

Esta xornada organizada polo Ateneo Ferrolán ven a pechar un dos anos máis senlleiros para Galiza , o Ano de Castelao.

• O “Ano Castelao” serve para re-valorar a figura de Castelao, e a ocasión de reflexionar sobre o seu legado, as súas relacións e o contexto cultural en que se enmarcou.

• A través da relación Castelao–Otero Pedrayo podemos ver tanto o individual como o colectivo: un autor-artista e un historiador-ensayista unidos por un proxecto común de Galicia.

• A ponencia permitiría recuperar documentos, epistolarios, correspondencia, lecturas cruzadas, que amosan mellor o panorama da cultura galega do século XX.

Presentación "Por que non hei de cantar" de Leticia Eirín e Xosé Manuel Sánchez Rei.

 

A Universidade da Coruña presenta o libro «Por que non hei de cantar» publicado pola mesma Universidade de A Coruña no Ateneo Ferrolán.

A Universidade da Coruña invita a asistir á presentación do libro Por que non hei de cantar, editado pola propia universidade, que terá lugar o próximo 6 de novembro ás 20:00 h na Sala Dúas (3.º andar) do Ateneo Ferrolán, en Ferrol.

No acto estarán presentes os autores:

• Leticia Eirín (licenciada en Filoloxía Galega pola UDC e doutorada no ano 2012), cuxa liña de investigación se centra na literatura medieval galego-portuguesa. 

• Xosé Manuel Sánchez Rei (nado en A Coruña en 1973 e profesor titular na UDC na área de Filoloxía Galega e Portuguesa), especialista en gramática da lingua galega actual e en linguaxe literaria contemporánea. 

Tamén acompañarán o acto as vicerreitoras: María Cristina Naya Riveiro e Cristina López Villar.

---

Sobre o libro

Esta obra publicouse con motivo do Día das Letras Galegas de 2025 adicado á “poesía popular oral” ou, dito doutro xeito, ás “cantareiras” — ás mulleres que conservaron e transmitiron o seu saber a través das cantigas. 

  A obra, polo tanto, quere render homenaxe a todas as mulleres que conservaron e transmitiron o seu saber a través das cantigas. Presenta unha escolma de cantares procedentes de áreas en que, máis dun século despois, se asentarían os campus da Coruña e de Ferrol. A UDC contribúe así a dar a coñecer un patrimonio inmaterial con escasas equivalencias noutras partes de Europa, ao mesmo tempo que reivindica o papel das mulleres na creación e transmisión dese importante legado cultural e literario.

Exposición Das Crebas

O Ateneo Ferrolán convída á inauguración da nova exposición do artista galego, Xosé Luis López,  Das Crebas, que se inaugura o venres 31 de outubro de 2025 e permanecerá aberta ao público durante un mes.

Sobre a mostra

A mostra reúne unha coidada selección de obras de Das Crebas, nas que o artista explora a relación entre materia, tempo e memoria. A súa práctica céntrase na recuperación de elementos aparentemente esquecidos ou arrastrados polo mar —ou polas mareas da vida— que o artista transforma en novas narrativas plásticas. Segundo un artigo dedicado á súa obra, «cada creba está tratada mediante un proceso de conxelación (…) o mérito do seu traballo non é tanto mío —di o autor— senón do mar, porque eu non fago nada, o meu mérito é darlles un novo significado, ver en o que para outros é un desecho unha obra de creación.» (Ferrol 360)
As pezas que presenta recuperan madeira arrastrada pola praia, formas erodidas, texturas marítimas, e a partir delas o artista xera “pareidolías” visuais: imaxes que lembran formas, figuriñas, relatos impensados, ofrecendo ao espectador a posibilidade de mirar máis alá da simple materia. (Ferrol 360)
O espírito da exposición é abrir unha—metáfora viva—onde o mar entrega fragmentos e Das Crebas reenraíza esas trazas, devolvéndolles valor e narración.

Sobre o autor

Das Crebas (nome artístico de José Luis López) é un artista multidisciplinar radicado en Ferrolterra, que fai das mareas, da madeira arrastrada, da erosión e da corrosión dos elementos materiais a materia prima da súa creación. 
Segundo as súas propias palabras, un accidente de moto aos 23 anos fixo que a súa vida cambiase profundamente, impulsándoo a “vivir de verdade” e a transformar obxectos descartados ou esquecidos en obras plásticas cheas de sentido. (Ferrol 360)
As súas pezas, resultado dun proceso innovador de “rescate” e transformación (por exemplo, as pezas sometidas a conxelación a –16 °C durante cinco días) recuperan unha memoria material e natural que, por mor da acción do mar ou do tempo, perdía significado. (Ferrol 360)
O seu traballo convida a repensar a relación entre o humano, o natural e o residual, situando en primeiro plano o valor estético, simbólico e ambiental do que consideramos “descarte”.

Para escoitar as propias verbas do autor en trevista concedidad a Raul Salgado da SER   premer aqui.

Con esta exposición, o Ateneo Ferrolán ofrece ao público a oportunidade de mergullarse nunha experiencia plástica que parte das orixes naturais e chega á reflexión visual contemporánea. A través das creacións de Das Crebas, convidamos a descubrir como o mar, o tempo, a materia e a mirada do artista se cruzan para construír novos sentidos.

A Barca de Caronte: lembrando a Isaac Díaz Pardo

Cando se escoita o seu nome, as cartas da arte galega fanse máis fortes. Isaac Díaz Pardo non foi só un creador, foi unha barca de Caronte: unha travesía que cruzou mares de adversidade, ilusión, memoria e compromiso —e que nos segue levando a un porto de identidade cultural, orgullo propio e creación sen fronteiras.

Este luns 27 de outubro, ás 20:00, no Ateneo Ferrolán, reunímonos para unha conferencia especial titulada “A barca de Caronte. A travesía vital de Isaac Díaz Pardo”, a cargo do seu fillo, Xosé Díaz Arias de Castro. Será un encontro de emoción, de recordo, de exame: olhando a vida e obra dun home que soubo mirar ao seu tempo sen deixar atrás o territorio das súas raíces.

Isaac naceu en 1920, nun fogar no que a arte e o galeguismo latexaban xa con firmeza: o seu pai, Camilo Díaz Baliño, foi pintor, escenógrafo e artista comprometido. Esa casa-taller non era só un espazo creativo senón un espello de rebeldía ante a opresión, de luz no medio da noite. O fusilamento de Camilo en 1936 marcou para sempre a existencia do fillo, quen tivo de esconderse, de reinventarse, de traballar para que a memoria non se perdese. 

Desde ese berro interior, Díaz Pardo construíu pontes entre a arte e a industria, entre o pasado asolado e o futuro esperanzado. Foi pintor e ceramista, editor, deseñador e empresario. Proxectos como Sargadelos ou O Castro, o Laboratorio de Formas de Galicia, Ediciós do Castro, o Seminario de Estudos Cerámicos… cada un deles foi un xeito de dicir “non”, cada un deles foi un acto de rexoitar o silencio e a perda.

E o que máis impresiona de Isaac é que, aínda despois de tanto recoñecemento —das Artes Galegas, da Academia de Belas Artes, da Medalla de Ouro, das exposicións, dos libros—, nunca deixou de definirse coa humildade do artesán que sabe que o camiño está feito de erros, de tropezos, de fracasos. “Unha sucesión de fracasos”, dicía. Mais daquel barro, daquela caída, reconstruíu sempre algo novo.

Porque Isaac amarrou coa memoria, coa lingua, co pobo que sofre, co talento despregado nas esquinas. En Magdalena, en Arxentina, enxergou Galicia lonxe e quixo traela de volta como cerámica, como letra, como pintura. 

Este acto en Ferrol é un tributo vivo: será Xosé, como fillo e académico, quen nos leve por ese percorrido vital; Manuel Quintana Martelo quén recordará o préstame da arte galega; José Antonio Ponte Far quén honrará o compromiso institucional. E nós, quen escoitemos, quen sintamos, quen levemos connosco as palabras, as imaxes, as ideas de Isaac para que non se apague a chama.

Porque Santiago, A Coruña, Ferrol… Galicia enteira está a acoller méritos ferventes. A exposición A barca de Caronte será estreitamente ese espello no que veremos non só o que foi Díaz Pardo, senón o que podemos ser. 

Presentación de Francisco Oti e Tespis — Un acto de memoria teatral

Presentación do libro Tespis e o contexto teatral coruñés de Francisco Oti 

Inclúe a proxección do documental revisado O aparecido

O Ateneo Ferrolán acollerá o 31 de outubro as 17 H  a presentación do libro Tespis e o contexto teatral coruñés, do investigador e dramaturgo Francisco Oti, unha obra que recupera a memoria e a pegada do histórico grupo teatral Tespis, referencia esencial da escena galega contemporánea.

O acto contará coa participación de Xoana Balado, Xulia Díaz Sixto, José Antonio Jiménez e o propio Francisco Oti, quen conversarán arredor da obra e do labor de investigación que lle deu forma.

Durante a presentación proxectarase tamén o documental O aparecido, xa programado anteriormente no Ateneo, pero nesta ocasión revisado e levemente modificado. 

Sobre o libro

Publicado por Ediciones Invasoras, Tespis e o contexto teatral coruñés analiza a traxectoria e o impacto do grupo Tespis no panorama escénico da Coruña, situándoo dentro do contexto cultural e teatral galego das últimas décadas. O volume, de 246 páxinas, combina o rigor da investigación histórica cun ton divulgativo e emotivo, permitindo comprender mellor a evolución do teatro galego e a importancia de preservar a súa memoria viva.

Sobre o autor

Francisco Oti Ríos é investigador, dramaturgo e estudoso do teatro galego. Vinculado a diversos proxectos culturais e escénicos, desenvolveu unha intensa actividade arredor da recuperación da memoria teatral de Galicia. Con Tespis e o contexto teatral coruñés, ofrece unha contribución fundamental ao coñecemento do noso patrimonio teatral e das xeracións que o fixeron posible.

Un encontro coa memoria escénica

A presentación de Tespis e o contexto teatral coruñés pretende ser máis ca un acto literario: un espazo de diálogo, reflexión e homenaxe ao teatro galego, ás súas raíces e ás persoas que o mantiveron vivo.

---

Alicia Freire presenta Lo que vuelve a tierra en Ferrol: un encontro coa memoria e a emoción

 

Alicia Freire presenta Lo que vuelve a tierra en Ferrol: un encontro coa memoria e a emoción

O próximo 30 de outubro ás 19:00 h no Ateneo Ferrolán, terá lugar un momento literario especial: a presentación da novela Lo que vuelve a tierra, de Alicia Freire. Será unha ocasión para achegarse á vida desta escritora, ao relato íntimo do seu libro e deixar que as palabras dialoguen coa memoria colectiva.

Sobre o libro
Lo que vuelve a tierra é unha novela biográfica que percorre a vida de Ricardo Freire, desde a súa Galicia natal na posguerra ata a súa emigración a Montevideo, onde alcanza recoñecemento como concertista e luthier. 
Trátase dunha obra que, ademais do brillo artístico, explora temas como a identidade, o exilio, o vínculo coa terra natal e as decisións atravesadas polo talento pero tamén pola nostalgia. 

A edición está a cargo de Libros LAR, en tapa blanda, cunhas 300 páxinas. 
Tamén existe un documental asociado ao proxecto que complementa a narrativa literaria visualmente. 

Sobre a autora

Alicia Freire Vera é narradora, crítica de cinema e ensaísta. En Lo que vuelve a tierra conecta coa súa propia historia familiar: Ricardo Freire é o seu pai. 
A súa traxectoria artística transita polo cine, o guión e a crítica, e a súa escrita caracteriza­se pola sensibilidade cara ao pasado e á memoria. 
Nas redes sociais e no seu blog persoal presenta os seus proxectos, comparte reflexións sobre migracións, arte e raíces, e mantén unha comunicación directa con lectores e lectoras. 

Por que asistir?
Porque é unha oportunidade de participar dun encontro cultural profundo: non só para quen se interesa pola literatura, senón para aquelas persoas que levan dentro o eco da emigración, a lembranza familiar ou a vontade de salvagardar a memoria.
Ademais, será un espazo propicio para intercambiar opinións, conseguir exemplares autografiados e coñecer máis de preto o pensamento e a obra da autora.

Como seguir e compartir
Para quen non poida estar presente, recoméndase seguir a actividade nas redes sociais da autora (Instagram, Facebook, etc.) e nas páxinas culturais locais.

---

Presentación do doble libro de Pablo Herrero Coira: “Co2 en 32 poemas + Ceum (Camino)”

Presentación do doble libro de Pablo Herrero Coira: “Co2 en 32 poemas + Ceum (Camino)”

O vindeiro 24 de outubro ás 19:00 h teremos un contubernio especial no salón de actos do Ateneo Ferrolán, onde o fotógrafo e poeta Pablo Herrero Coira presentará oficialmente o seu novo dobre libro “Co2 en 32 poemas + Ceum (Camino)”, como expresión da súa afección á escritura. 

Segundo comenta o propio autor:

“Por fin viu a luz o meu libro que xa debería saír en 2008 pero a vida dá moitas voltas”.
“Só fun capaz de vender doce, moi repartidos pola xeografía nacional”.
E engade: “Os dous orixinais en papel histórico e guaflex contiñan a parte da ratita pero decidín non publicala aínda”.

Sobre o autor e as súas obras

Pablo Herrero Coira, ademais da súa faceta fotográfica, ten unha longa inclinación pola poesía que leva cultivando desde hai anos. Algúns dos versos do seu libro xa se podían atopar en espazos culturais e literarios en liña, por exemplo no portal da editorial Ratón de Biblioteca. 

Os poemas de “Co2 en 32 poemas” mostran influencias de autores como J. A. Valente, Seamus Heaney, W. Whitman, Goethe, entre outros. Xeitos diversos de poesía aproveitan imaxes, emocións, comparacións poderosas, tensión entre o eu e o entorno. A outra parte do libro, “Ceum (Camino)”, está dedicada ás mulleres que pasaron pola súa vida, marcando momentos, lembranzas, emocións intensas.

Sobre a editorial

O libro publica con Ratón de Biblioteca, editorial con sede en Ferrol. Este selo editorial especialízase en poesía e narrativa (novela e relato curto), e ofrece tamén difusión cultural, servizos a autores, etc. 

Presentación do libro Golpistas e represores de Luis Lamela García

Presentación do libro Golpistas e represores

Día: 23 de outubro
Hora: 19:00 h

Con grande satisfacción anunciamos a presentación de Golpistas e represores. Retratos e memoria histórica de falanxistas galegos, do historiador Luís Lamela García. Será un momento de reflexión imprescindible para abordar esa “outra memoria” que tantas veces permanece oculta.

O libro e o autor

Publicado por Edicións Laiovento en 2025, o volume ten 406 páxinas e aborda unha perspectiva pouco explorada: non as vítimas da represión franquista —tema tratado con frecuencia— senón os responsables directos: os falanxistas que executaron, torturaron, “limpiaron”, participaron en paseos extraxudiciais ou abusos de poder. 

Luís Lamela García, autor nacido en Corcubión (A Coruña) en 1945, leva décadas traballando con arquivos, hemerotecas e fondos documentais. No seu novo ensaio reuniu máis de cen fichas de militantes falanxistas que actuaron na Galiza, con datos extraídos de documentos oficiais e estudos anteriores. O obxectivo: sacar á luz nomes e accións, reconstruír responsabilidades e reivindicar que a memoria histórica non pode ignorar os verdugos. 

Segundo entrevistas e artigos recentes, Lamela partiu da convicción de que a historiografía galega centrouse  nas vítimas —importantísimo —, pero descuidou o estudo dos autores da represión: “faltaba unha pata, coñecer aos que fixeron os crimes”. 

Un dos aspectos máis reveladores do libro é que se apoia en documentos concretos, evitando relegarse só á historia oral, e presenta unha mostra —non exhaustiva, pero valiosa— de nomes pouco coñecidos que participaron en delitos políticos en Galiza. 

Ademais, o libro subliña o papel das milicias falanxistas como auxiliares da represión estatal: grupos parapoliciales encargados de actuacións violentas na retagarda, en colaboración coa Garda Civil e outras institucións.

Que agardar da presentación do 23 de outubro

• Unha introdución do autor sobre o contexto histórico: a sublevación de 1936, os mecanismos represivos e a estrutura do franquismo galego.

• A exposición de casos concretos, con algúns exemplos dos falanxistas estudados no libro (nome, biografía, accións documentadas).

• Un espazo para preguntas e debate co público, para cuestionar os silencios históricos e propiciar unha reflexión crítica sobre a memoria.

• A posibilidade de autógrafos e de adquirir exemplares do libro.

---

La canción de los Olvidados presentación có autor Julio Rilo

 

O vindeiro venres 17, ás 19:30 h, terá lugar no Ateneo Ferrolán a presentación da novela de fantasía La canción de los olvidados, do autor ferrolán Julio Rilo. O propio autor estará presente para compartir detalles da obra, dialogar có público e asinar exemplares.

Sobre o autor e o libro

Julio Rilo (Ferrol, 1990) é un escritor que non quixo limitarse a un só xénero; trala súa saga de ciencia ficción Los irreductibles, aventura agora ao lector nun universo de fantasía có seu novo título. 

La canción de los olvidados narra a historia dun mundo ignoto e antigo, no que un grupo de parias e descastados —os “olvidados”— é reclutado de forma forzada para emprender unha misión imposible. Ao longo do relato, estes individuos van tomando decisións inesperadas que poderían alterar para sempre as estruturas de poder e incluso o destino do mundo. 

Segundo a editorial, a proposta combina acción, intriga política e reflexión sobre a identidade, o sacrificio e a esperanza. 

A elección do Ateneo Ferrolán como escenario non é casual: é un espazo cultural emblemático na cidade, ideal para fomentar o debate literario e a interacción entre autor e público.

Na presentación, Julio Rilo comentará o proceso creativo da novela, as influencias que o inspiraron e responderá preguntas da audiencia. Tamén haberá momento para a sinatura de libros e conversas informais.

A actividade está aberta a todas as persoas interesadas, sen custo, e constitúe unha oportunidade para mergullarse nun mundo fantástico que tenta reflexionar tamén sobre temas universais.

Presentación libro haikus " Intimos Rincones" Maite Gascón

---

O Ateneo Ferrolán acolle a presentación de Íntimos Rincones, o novo poemario de Maite Gascón Díaz, unha obra que nos mergulla na delicadeza do haiku e na forza da palabra mínima que expresa o máximo sentimento.

Publicado pola Editorial Cuadranta, este libro reúne 200 haikus de carácter intimista, nos que a autora explora emocións, silencios e pequenos instantes que agochan universos enteiros.

Sobre Maite Gascón
Natural de Guijuelo (Salamanca) e residente en Mugardos, Maite Gascón leva anos vinculada á literatura e á poesía, tanto para adultos coma para nenos e nenas. Entre os seus títulos anteriores figuran El tren de la poesía e Unas vocales muy divertidas.
En Íntimos Rincones respecta a estrutura clásica do haiku (5-7-5) para convidarnos a unha viaxe íntima polos recunchos máis sutís da vida.

A entrada é libre ata completar aforo.

Unha ocasión perfecta para descubrir a beleza do haiku e compartir unha tarde de poesía no corazón de Ferrol.

---

TERTULIA LITERARIA CON MIGUEL CASTRO NO CLUBE DE LECTURA DO ATENEO

 

Tertulia literaria con Miguel Castro no Ateneo Ferrolán

O martes 7 de outubro ás 17:00 horas, o Ateneo Ferrolán acolle unha nova cita coa literatura. Nesta ocasión contaremos coa presenza do escritor Miguel Castro Serantes, quen compartirá connosco unha tertulia arredor da súa segunda novela, La cuadrilla de las olas rotas.

Será unha oportunidade privilexiada para coñecer de primeira man o proceso creativo do autor, comentar cos socios e socias as claves da obra e dialogar sobre as súas personaxes, atmosferas e temas centrais.

Trátase dunha actividade exclusiva para persoas asociadas ao Ateneo Ferrolán, pensada como un espazo de encontro, reflexión e goce compartido da literatura.

Sobre o autor: Miguel Castro Serantes

Natural de Ferrol (1979), Miguel Castro Serantes combina a docencia en Educación Primaria coa súa paixón pola escritura. É autor de Lodo (2020) e da súa segunda novela, La cuadrilla de las olas rotas, ambientada en escenarios moi vencellados á súa vida como Ferrol e Valdoviño.

Ademais de cultivar a narrativa, colabora no suplemento Nordesía do Diario de Ferrol, onde escribe crítica cinematográfica e artigos culturais. A súa obra caracterízase por unha forte carga emocional e xeracional, reflexo dunha adolescencia vivida antes da irrupción do móbil e das redes sociais.

Con La cuadrilla de las olas rotas dá un paso adiante no seu percorrido literario, ofrecendo unha novela íntima e ao tempo coral, na que o paso do tempo, a amizade e a memoria se entrelazan coa forza evocadora da paisaxe atlántica.

"Dimesións cristalinas" exposición pictórica Rosa Salanova

 

Este  venres 3 de outubro, ás 19:30 h, terá lugar a inauguración da exposición “Dimensiones Cristalinas”, que poderá visitarse no Ateneo Ferrolán durante todo o mes de outubro (do 3 ao 31).
Este acto inaugural será conducido polo escritor e poeta Francisco Xosé “Chisco” Fernández Naval, quen ofrecerá unhas palabras de presentación. Ademais, contaremos coa recitación de poemas por Esther Val e coa actuación musical e vocal de Rut Díaz Salgado, nun espazo no que arte, música e poesía se entrelazan para acompañar a presentación da pintura recente da artista.

Sobre a artista: Rosa Fernández Salanova

Rosa Fernández Salanova é unha artista plástica con amplia traxectoria. Comezou a súa formación artística no ano 1989, baixo a tutela do artista Ricardo Segura Torrella, dedicándose a estudar pintura, debuxo e técnicas mixtas ao longo de diversos anos.

O seu estilo moveuse entre a figuración subjetiva e a abstracción, explorando un linguaxe visual xenuíno no que a cor, a forma e os materiais se combinan no intento de suscitar reflexións sobre a vida e o universo.
Ademais da pintura, adquiriu formación en técnicas como o gravado, nos ámbitos do Museo de Belas Artes da Coruña, na Fundación CIEC en Betanzos e no Torrente Ballester (Ferrol)

No seu currículo destacan numerosas exposicións individuais en Galiza —en salas de Ferrol, A Coruña, Oleiros, Culleredo, Viveiro, entre outras— así como participación en feiras nacionais e internacionais —por exemplo, en Brescia (Italia), Grenoble (Francia), Nova York, Shanghai, Bolzano, etc. 
Tamén figura en exposicións colectivas, certames artísticos e publicacións especializadas en arte e literatura. 

Sobre Francisco Xosé Fernández Naval

Francisco Xosé Fernández Naval, nacido en Ourense en 1956, é un recoñecido escritor galego, poeta e narrador, con unha destacada carreira literaria tanto en poesía como en narrativa, ensaio e literatura xuvenil.
Licenciado en Xeografía e Historia pola Universidade de Santiago de Compostela, foi galardoado con importantes premios literarios, como o Premio Xerais de novela por O bosque das antas (1988). 
No ámbito poético recibiu igualmente premios como o Cidade de Ourense (en 1980 e 2007), entre outros.
A súa obra explora temas como a memoria, a identidade, a lingua e o compromiso cultural galego, empregando unha linguaxe coidada e profundamente enraizada na tradición e na contemporaneidade. 

Un acto de confluencia artística

A inauguración non será só unha ocasión para descubrir a nova obra plástica de Rosa Salanova, senón tamén un espazo de encontro das artes: literatura, poesía e música confluirán para intensificar a experiencia estética.
A organización aspira a crear un ambiente íntimo e emotivo, para que visitantes e público poidan mergullarse nas dimensións cristalinas que inspira a obra da artista.

Información práctica:

• Título: Dimensiones Cristalinas

• Lugar: Ateneo Ferrolán (Ferrol)

• Datas da exposición: do 3 ao 31 de outubro

• Inauguración: venres 3 de outubro, 19:30 h

Carlos Macías, exposición maquetas " Ferrol a escala"

 O Ateneo Ferrolán inaugura exposición: "Fachadas de Ferrol a escala"

Ferrol, 25 de setembro de 2025 — Mañá, venres 26 de setembro, ás 19:00 h, o Ateneo Ferrolán acollerá a inauguración da exposición "Fachadas de Ferrol en miniatura", unha mostra do artista ferrolán Carlos Macías, quen recrea con gran detalle e agarimo fachadas emblemáticas da cidade. A inauguración irá acompañada dun aperitivo, e a exposición estará aberta ao público, con entrada libre, desde o 26 de setembro ata o 31 de outubro.

---

Sobre a exposición

A exposición reúne maquetas feitas de forma completamente artesanal, que reproducen fachadas representativas de Ferrol: edificios da arquitectura naval, fachadas modernistas, inmobles da Ilustración, e outros que forman parte da identidade urbana da cidade.

Unha parte especial da mostra será a alfaia da coroa para nós, a maqueta da fachada do Ateneo Ferrolán, que o autor doa á institución. O Ateneo  ten un dos edificios máis señoriais da cidade, e esta maqueta será un tributo á súa historia e ao seu valor arquitectónico.

Construídos en 1879, foi unido ao eidifcio veciño posteriormente mediante unha reforma do arquitecto Alfredo Alcalá; Macías reproducirá esta unión arquitectónica, coas súas particularidades.

---

Sobre o autor

• Carlos Macías adicouse, tras xubilarse, a plasmar en miniatura a memoria arquitectónica de Ferrol.

• Creou decenas de pezas entre as que figuran maquetas do Concello, do Casino, do Hotel Suizo, da Casa Pereira, Casa Brañas, do edificio da Escola da Vaca, do faro de Cabo Prior, do mercado,da Casa do Patín, e outros inmobles singulares que forman parte da historia urbana ferrolá.

• O seu traballo é un exercicio de memoria, non só arquitectónica senón social: moitos dos edificios que reproduce son aqueles que desapareceron ou foron reformados ata cambiar moito, de modo que as maquetas actúan tamén como testemuños do pasado local.